Steeds meer wordt duidelijk dat PFAS, ook wel forever chemicals genoemd omdat ze niet of nauwelijks afbreekbaar zijn, een regelrechte ramp zijn voor de mens en de natuur. Tientallen jaren van intensief gebruik (want o zo praktisch en handig allemaal) heeft ervoor gezorgd dat grond, water en zelfs het bloed van mensen en dieren over de hele wereld besmet zijn geraakt met deze door mensen geknutselde chemicaliën. PFAS zijn een gevaar voor je gezondheid. Ze kunnen de werking van het immuunsysteem verminderen (ook bij hele kleine hoeveelheden), gevolgen hebben voor je vruchtbaarheid en zelfs kankers veroorzaken. Het bewijst hiervoor stapelt zich op en wegkijken kan niet meer.
PFAS zijn overal
Toch worden PFAS (onbegrijpelijk maar waar) nog steeds op grote schaal gebruikt. Ze zitten in je drinkwater, flossdraad, yogabroek, regenjas, waterproof mascara, anti-aanbakpan, bakpapier, medicatie en nog veel meer. PFAS zijn overal. Ze bevinden zich niet alleen in consumentenproducten, maar hebben ook massaal hun weg gevonden naar ons voedsel en drinkwater. Bijvoorbeeld via vervuilde grond, vervuild water of het voer dat dieren krijgen. Wat veel mensen niet weten, is dat ze de meeste PFAS binnenkrijgen via hun voeding. Volgens het RIVM gaat het zelfs om meer dan 70%, ongelooflijk veel dus! Het RIVM waarschuwde in 2021 al dat Nederlanders, alleen al via hun voedsel en drinkwater, te veel PFAS binnenkrijgen en dat wordt in nieuw onderzoek bevestigd. Hoewel er nog steeds heel veel onduidelijk en onbekend is op het gebied van PFAS in voedsel, willen we de volgende bevindingen graag met je delen.
Meeste PFAS in vis
Volgens het onderzoek van het RIVM draagt vis het meest bij aan de blootstelling aan PFAS via voedsel. Het RIVM heeft een aantal voedingsmiddelen op PFAS getest en daaruit bleek onder andere dat kabeljauw, zalm uit blik, tonijn en vissticks (die je kids misschien zo lekker vinden) heel veel PFAS bevatten. Nu is het algemene advies van het Voedingscentrum om 1 keer per week (vette) vis te eten omdat het zoveel omega 3-vetzuren bevat die goed zijn voor je hart en bloedvaten. Maar… hoe gezond is dat echt nu er zoveel PFAS in vis blijken te zitten? En is er een alternatief voor de vervuilde vis? Dat lijkt er inderdaad te zijn, namelijk de alg. De omega 3-vetzuren die vissen bevatten, komen eigenlijk uit de algen die ze eten. Als je vis vervangt door algen (bijvoorbeeld in de vorm van algenolie of poeder) krijg je daarom dezelfde omega 3-vetzuren binnen, maar dan direct uit de bron. Het innovatieve bedrijf Plnktn biedt bijvoorbeeld algen supplementen aan die vol omega 3 zitten. De algen worden naar hun zeggen gekweekt in gesloten systemen waardoor er geen kans is op vervuiling zoals PFAS. Een hoopvolle ontwikkeling.
Veel PFAS in koffie, thee, melk en vlees
De hoogste hoeveelheden PFAS lijken dus in vis(producten) te zitten. Vis wordt gevolgd door de voedingsmiddelengroep 'dranken’ en dan met name koffie en thee (waarschijnlijk door de koffiebonen en theebladeren). Aangezien koffie en thee door veel mensen regelmatig worden gedronken (onszelf incluis), hopen wij dat hier snel meer onderzoek naar wordt gedaan. Op nr. 3 staat 'zuivel' (vooral melk) en op nr. 4 ‘vlees en vleesproducten'. Zo werden er relatief hoge PFAS-concentraties gevonden in alle vleesproducten, behalve kip. Maar PFAS werden in het onderzoek ook in bijna alle andere voedselproducten gevonden, zoals graanproducten, eieren, groente en fruit. Ook in het water uit de kraan zitten PFAS (voor ons reden genoeg om te filteren). Volgens het RIVM krijgen mensen in Nederland echter via voedsel meer dan 3 keer zoveel PFAS binnen als via drinkwater. Het algemene advies van het RIVM luidt daarom gevarieerd te eten, zodat je niet te vaak een voedingsmiddel eet dat veel PFAS bevat.
Meer PFAS in bladgroenten
PFAS zitten ook in je fruit en groenten. Interessant genoeg lijken bepaalde groenten meer PFAS te bevatten dan andere. Zo zouden wortels, spinazie, sla, rucola en andere bladgroenten meer verontreinigd zijn met PFAS. Anderzijds zouden gewassen zoals asperges, maïs, aardappelen, rabarber, pompoenen en tomaten minder PFAS bevatten. PFAS zouden namelijk de neiging hebben om zich in bepaalde delen meer op te hopen dan in andere. Over het algemeen zouden vruchten en zaden lagere concentraties PFAS hebben dan bladeren en stengels (Universiteit van Maine, VS). Dus in het geval van bijvoorbeeld maïs, zou de stengel de PFAS absorberen, maar de korrels die we eten niet. Onderzoek naar de opname en ophoping van PFAS in planten staat nog in de kinderschoenen, maar hopelijk weten we snel meer. Wij houden je natuurlijk op de hoogte!
PFAS in voedselverpakkingen
Nog een manier waarop we PFAS kunnen binnenkrijgen via ons eten: voedselverpakkingen. Zelfs verpakkingen die als biologisch afbreekbaar worden bestempeld. Denk aan pizzadozen, popcornzakken, bakpapier, rietjes en nog veel meer. Volgens een onderzoek van Tegengif is bijna een derde van de geselecteerde verpakkingen opzettelijk behandeld met PFAS om ze vet- en waterafstotend te maken. Bij overige verpakkingen werden sporen van PFAS aangetroffen als gevolg van verontreiniging met PFAS-chemicaliën in zowel de productie- als de toeleveringsketen. Per 1 juli 2022 mogen vier PFAS (er zijn er duizenden in totaal…) niet meer gebruikt worden in papier en karton waarmee voedsel in contact kan komen. Hoopvol is dat er gewerkt wordt aan een Europees verbod op alle PFAS. Maar dit zal ongetwijfeld nog een tijd op zich laten wachten. Ondertussen hopen de gifstoffen zich in jouw lichaam op en wordt de body burden steeds groter.
Tips om PFAS in je voeding te beperken
Hoewel het vaak gaat om lage concentraties PFAS in water of voeding, dragen alle kleine beetjes bij aan de totale blootstelling. Als jouw lichaam meer toxische stoffen heeft opgenomen dan het kan verwerken, loopt de emmer een keertje over. Met alle gevolgen van dien. En ja, dan zijn wij inderdaad van het team Better safe than sorry. Zoveel mogelijk PFAS in je voeding beperken dus. Welke stappen kun je concreet nemen?
- Eet gevarieerd. Op die manier eet je niet te vaak een voedingsmiddel met hoge concentraties PFAS
- Wees voorzichtig met vis en visolie en overweeg algen supplementen (algenolie of algenpoeder) voor je omega 3
- Kies voor verse of diepvriesgroenten in plaats van ready-to-eat groenten
- Eet zo veel mogelijk biologisch voedsel. Sommige bestrijdingsmiddelen zijn namelijk ‘behandeld’ met PFAS
- Eigen moestuin beginnen? Wat ons betreft een heel slim idee, maar leg hem niet aan op vervuilde grond. Test altijd eerst op contaminanten (via grondmonsters). Je kunt ook met moestuinbakken werken
- Minder met verpakt voedsel en fast food. PFAS worden veel gebruikt in voedselverpakkingen van karton en papier
- Ook in rietjes en bakpapier zitten vaak PFAS. Gebruik daarom PFAS-vrij bakpapier en RVS rietjes
- Zorg voor PFAS-vrije kookspullen zodat PFAS niet tijdens het koken in je eten komen. Zie ook ons artikel: De 5 beste (bijna) gifvrije en pfas vrije pannen in 2023
- Bewaar je leftovers niet in plastic bakjes maar in RVS of glazen voedselopbergers
Meer weten over PFAS in je eten? Check dit interessante filmpje eens: The PFAS Forever Chemicals Poisoning Our Food: They're in You
Disclaimer (Do Your Own Research): We delen met alle liefde onze ervaringen en kennis met je die we hebben opgedaan in onze zoektocht naar een gifvrij leven. Tegelijkertijd willen we wel benadrukken dat jij als enige verantwoordelijk bent voor jouw gezondheid (dat spreekt voor zich, toch?). De informatie die we hier delen is bedoeld voor algemene educatieve doeleinden en is geen persoonlijk medisch advies. Iedereen is uniek, en wat voor de een werkt, werkt misschien niet voor de ander.