Als we het over gifstoffen hebben in consumentenproducten, denk je misschien niet meteen aan de yoga legging die je aanhebt. Toch is er (terecht) een groeiende bezorgdheid over schadelijke chemicaliën, zoals PFAS, in textiel en kleding. Veel textielproducten worden behandeld met chemicaliën tijdens het productieproces om eigenschappen zoals kleur, waterbestendigheid en 'kreukvrij' te verbeteren. Helaas zijn veel van dit soort chemicaliën schadelijk voor je gezondheid. Zo wordt PFAS gelinkt aan verschillende gezondheidsproblemen, waaronder hormoonverstoringen, verminderde vruchtbaarheid en zelfs kanker. Niet oké wat ons betreft - en dat is eigenlijk een understatement.
PFAS en BPA in textiel
Ooit een nieuw topje aangetrokken en ontdekt dat het jeukt? Of aan het einde van een lange werkdag je uniform uitgetrokken en erachter gekomen dat je onder de uitslag zit? De kans is groot dat je te maken hebt gehad met schadelijke chemicaliën.
Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat in onze 'gewone' kledingstukken vaak grote hoeveelheden giftige chemicaliën zitten. Zo bleek uit een onderzoek van CBC - geleid door milieuchemicus Miriam Diamond - dat in kleding van een aantal van de populairste fast fashion merken ter wereld gif zat. En misschien nog erger: ook in kleding voor kinderen werden verhoogde gehaltes chemicaliën (waaronder lood en PFAS) gevonden. Ook Greenpeace houdt zich al langere tijd bezig met gif in textiel. In hun onderzoek bleek dat enkele grote internationale modemerken, waaronder Zara, Mango en Calvin Klein, kleding verkopen waarin chemicaliën verborgen zitten die schadelijk kunnen zijn voor onze gezondheid. Onlangs nog bleek uit een onderzoek van de Universiteit van Toronto van 2022 dat 65% van de geteste kledingstukken PFAS bevatte.
Maar PFAS is niet het enige waar we ons zorgen over moeten maken (sorry!). Zo is ook BPA een veel geziene gifstof in onze outfits. BPA staat voor Bisfenol A en is een omstreden stof die met name voorkomt in kunstmatige vezels in kleding. Denk dan vooral aan die prachtige synthetische (hallo polyester!) sport-outfit van je. Zo is BPA in hoge concentraties aangetroffen in sportbeha's en sportkleding. De CEH vond in sportbeha’s en sportshirts van onder andere The North Face, Nike, Reebok en PINK bisfenol A in zeer hoge concentraties (soms wel 22 keer over de 'veilige limiet', volgende de Californische wet- en regelgeving).
Gezondheidsproblemen door gif in textiel
Yes, we weten het: niet alle chemicaliën die in textiel verborgen zitten zijn schadelijk voor onze gezondheid. We zullen ook nooit beweren dat die joggingbroek die je 1 x hebt aangehad, verantwoordelijk is voor al je klachten. Maar we kunnen niet wegkijken voor alle potentiële gezondheidsproblemen die kunnen ontstaan door schadelijke chemicaliën in onze kleding. Zo wordt PFAS in verband gebracht met verschillende ernstige gezondheidsproblemen, waaronder:
- Kanker;
- Astma;
- Verzwakte immuniteit bij kinderen;
- Gewichtstoename;
- Verstoring van de hormoonhuishouding;
- Onvruchtbaarheid;
- Verhoogd cholesterolgehalte.
BPA heeft invloed op onze hormonen (het is een chemische stof die de effecten van het vrouwelijke hormoon oestrogeen nabootst) en is in verband gebracht met onder andere hartaandoeningen, onvruchtbaarheid, kanker, obesitas en neurologische ontwikkelingsstoornissen zoals ADHD, depressie en angststoornissen.
BPA wordt - vanwege de toenemende bezorgdheid over het effect op onze gezondheid - steeds vaker vervangen door de chemicaliën BPS en BPF. Helaas blijkt dat deze vervangende stoffen ongeveer net zo schadelijk voor onze gezondheid kunnen zijn als BPA. Niet echter een verbetering dus.
Hoe groot is het gezondheidsrisico?
Het is nog niet precies duidelijk vanaf welk niveau van blootstelling er gezondheidsproblemen beginnen op te treden. Hoe groot het gezondheidsrisico van die yoga legging van je precies is, is dus niet te zeggen. Wat wel duidelijk is, is dat ontzettend veel kledingstukken giftige chemicaliën bevatten. Tel daar nog eens bij op dat we dagelijks worden blootgesteld aan overige consumentenproducten die bomvol chemicaliën zitten en de omvang van de exposure wordt opeens een stuk zorgwekkender. It adds up. Bovendien weten we inmiddels dat hormoonverstorende stoffen zoals BPA zelfs in hele kleine hoeveelheden schade kunnen aanrichten.
De ophoping van chemicaliën, ook wel bekend als 'body burden', baart ons met name zorgen. Wat zijn de risico's als je die yogalegging niet slechts één keer draagt, maar gedurende een lange periode?
Wij wachten het antwoord liever niet af, en kiezen voor gifvrij of less toxic waar mogelijk.
Kleding zonder schadelijke chemicaliën
Goed, het slechte nieuws is dat die mooie outfit van je waarschijnlijk PFAS, hormoonverstorende chemicaliën en/of andere gevaarlijke gifstoffen bevat. En ja, daar mag je wat ons betreft best even heel boos over worden.
Het goede nieuws is dat er ook steeds meer kleding op de markt komt die vrij is van schadelijke chemicaliën of in ieder geval een stuk minder toxic is. Maar voordat we daar dieper op ingaan, willen we je eerst een paar richtlijnen geven die wij zelf hanteren bij het detoxen van onze kledingkast:
- Vermijd synthetische stoffen, zoals polyester, indien mogelijk. Synthetische materialen bevatten vaak schadelijke chemische stoffen.
- Let extra goed op kleding die dicht op je huid zit of waarin je veel zweet, zoals ondergoed en sportkleding.
- Let op kleding die 'regenafwerend' is. Denk dan vooral aan outdoorkleding. Vaak bevatten dit soort kledingstukken PFAS of andere schadelijke chemicaliën.
- Zoek kledingstukken uit met een GOTS-certificering (de hoogste standaard voor textielproductie). Als een product GOTS-gecertificeerd is, zou er geen PFAS of andere schadelijke chemicaliën in mogen zitten. Een second best is naar onze mening de OEKO-TEX Standard 100.
- Vermijd kleding met al te felle (neon-)kleuren. Vaak worden deze kleuren verkregen door middel van synthetische kleurstoffen die schadelijke chemicaliën kunnen bevatten.
- Liever geen bedrukte producten (dus geen T-shirts met plastic logo’s als het even kan).
- Overweeg het kopen van tweedehandskleding. Tweedehandskleding heeft meestal al meerdere wasbeurten ondergaan, waardoor de aanwezigheid van schadelijke chemicaliën is verminderd.
Gifvrije kleding kopen, hoe dan?
Er komen steeds meer fashion brands op de markt die daadwerkelijk serieus zijn over het aanbieden van veilige kleding zonder schadelijke chemicaliën. Een paar van onze favoriete merken zijn:
Voor less toxic kinderkleding, check ons artikel: Biologische, ongeverfde en ongebleekte kinderkleding: een goed idee
Disclaimer (Do Your Own Research): We delen met alle liefde onze ervaringen en kennis met je die we hebben opgedaan in onze zoektocht naar een gifvrij leven. Tegelijkertijd willen we wel benadrukken dat jij als enige verantwoordelijk bent voor jouw gezondheid (dat spreekt voor zich, toch?). De informatie die we hier delen is bedoeld voor algemene educatieve doeleinden en is geen persoonlijk medisch advies. Iedereen is uniek, en wat voor de een werkt, werkt misschien niet voor de ander.