Mondwater is voor veel mensen een vast onderdeel van de ochtendroutine of een snelle oplossing na een maaltijd met veel knoflook. Even spoelen en je voelt je weer fris. Voor sommigen zelfs essentieel, vlak voor een date of belangrijke afspraak. Maar wist je dat veel mondwaters ingrediënten bevatten die je gezondheid onbedoeld flink kunnen belasten? Wat begint als een frisse adem, kan eindigen in een verstoorde mondflora, of erger.
De oorsprong van mondwater
De geschiedenis van mondwater begint eind 19e eeuw, met de Britse chirurg Joseph Lister. Hij was de eerste die antiseptische middelen succesvol toepaste tijdens operaties. Geïnspireerd door zijn werk, ontwikkelde Dr. Joseph Lawrence in 1879 een krachtige desinfecterende formule: Listerine. Oorspronkelijk bedoeld voor medisch gebruik, werd het later verkocht als mondwater. Het idee dat je bacteriën actief moet doden om mondproblemen op te lossen, werd daarmee mainstream. En daar zit precies het probleem. Want bacteriën zijn niet allemaal slecht.
Waarom ‘bacteriën doden’ niet de oplossing is
Je mondflora is na je darmen het grootste microbioom in je lichaam. Het bestaat uit een complex ecosysteem van goede, minder goede en neutrale bacteriën. Als je elke dag een antibacterieel mondwater gebruikt dat als een bulldozer door je mond raast, raakt dit ecosysteem uit balans. Dat kan op korte termijn zorgen voor een droge mond of geïrriteerd tandvlees, maar op de langere termijn zelfs bijdragen aan gaatjes, tandvleesontstekingen, een slechte adem (ironisch genoeg), en verstoringen in je spijsvertering of immuunsysteem.
Wat zit er in conventioneel mondwater?
Wie regelmatig bij de drogist een felgekleurde fles koopt, heeft waarschijnlijk te maken met een product dat ontworpen is om bacteriën te doden. Niet alleen de slechte, maar ook de goede. Dat doet dus meer kwaad dan goed.
Veel voorkomende ingrediënten in gangbare mondwaters:
- Alcohol – Doodt bacteriën, maar droogt ook je slijmvliezen uit en verstoort de pH-balans.
- Chloorhexidine – Een krachtig antibacterieel middel, vaak voorgeschreven bij tandvleesproblemen, maar te agressief voor dagelijks gebruik.
- Synthetische geur- en kleurstoffen – Verborgen onder termen als aroma of fragrance.
- PEG-verbindingen, polysorbaten, parabenen – Stoffen die je liever vermijdt, zeker als je gevoelig bent of bewust met toxines bezig bent.
- Fluoride – Een nogal controversieel ingrediënt: effectief tegen cariës, maar bij inslikken mogelijk belastend voor je gezondheid.
En dan is er nog de impact op je stofwisseling. Een studie uit 2019 liet zien dat het frequent gebruik van gangbare mondwaters het risico op prediabetes en diabetes kan verhogen. Hoe dat kan? Onder andere door de verstoring van de mondflora, die een rol speelt in de aanmaak van stikstofoxide – een stofje dat invloed heeft op je insulinegevoeligheid en bloeddruk.
De functie van een gezonde mondflora
Je mond is veel meer dan een toegangspoort voor voedsel. Het is een eerste verdedigingslinie van je immuunsysteem en een verlengstuk van je darmgezondheid. Een gezonde mondflora:
- Houdt de pH-waarde stabiel
- Voorkomt overgroei van schadelijke bacteriën
- Helpt bij de vertering van voedsel
- Speelt een rol in je weerstand
Verstoor je dit systeem, dan verstoor je dus méér dan alleen je adem. Kies dus bewust je mondverzorgingsproducten, zoals tandpasta, floss en mondwater.
Wat kun je beter doen?
Gelukkig zijn er voldoende manieren om je mond gezond en fris te houden, zonder je microbioom te schaden. Hier zijn vier praktische alternatieven:
1. Spoelen met zout water
Zout is een natuurlijk antisepticum en wordt al eeuwen gebruikt om wonden te reinigen en ontstekingen te remmen. Een simpele oplossing van (zee)zout in water kan helpen bij geïrriteerd tandvlees en het verfrissen van je adem, zonder de flora te beschadigen. Let wel op: te vaak spoelen kan je tandglazuur aantasten. Gebruik het dus met mate, en overleg bij twijfel met je tandarts.
2. Oil pulling
Deze methode komt uit de Ayurvedische traditie en houdt in dat je 10–20 minuten lang kokos- of sesamolie door je mond ‘trekt’. Het helpt om gifstoffen en bacteriën aan de olie te binden. Veel mensen ervaren minder tandplak, een frissere adem en gezonder tandvlees. Belangrijk: spuug de olie niet in de gootsteen, maar in de prullenbak. Olie kan bij afkoeling stollen en je leidingen verstoppen.
3. Gebruik een mild en natuurlijk mondwater
Er zijn steeds meer merken die inspelen op de vraag naar veilige(re) producten. Let bij de keuze op de volgende punten:
- Geen alcohol of agressieve antibacteriële middelen zoals chloorhexidine
- Geen synthetische geur- of kleurstoffen
- Geen PEG's, parabenen of onduidelijke ‘aroma’s’
- Een neutrale of licht alkalische pH
- Gebruik van biologische kruiden zoals salie, mirre, aloë vera of munt
- Verpakking in glas in plaats van plastic is een extra plus
Sommige producten bevatten tegenwoordig zelfs mondprobiotica – speciaal geselecteerde bacteriestammen om de mondflora te ondersteunen.
4. Bezoek een holistische tandarts
Een tandarts die kijkt naar het grotere geheel (mondgezondheid in relatie tot je algehele gezondheid) kan je adviseren over natuurlijke mondverzorging en het gebruik van veilige producten. Zeker bij terugkerende klachten of een gevoelige mond is dit het overwegen waard.
Wil je weten welk mondwater ik less toxic vind?
In de Leef Less Toxic Cursus vind je mijn productaanbevelingen voor mondwater, naast tandpasta, tandenborstels en flosdraad – alles voor een gezonde mondroutine. Maar dat is niet alles: in de cursus vind je 400+ productswaps binnen allerlei soorten categorieën (van keuken tot kledingkast), plus de kennis en tools om zelf te leren filteren. Ook kun je productreviews aanvragen in de besloten community. Doe je mee? 😀
Disclaimer (Do Your Own Research): Ik deel met alle liefde mijn ervaringen en kennis met je die ik heb opgedaan in mijn zoektocht naar een gifvrij leven. Tegelijkertijd wil ik wel benadrukken dat jij als enige verantwoordelijk bent voor jouw gezondheid (dat spreekt voor zich, toch?). De informatie die ik hier deel is bedoeld voor algemene educatieve doeleinden en is geen persoonlijk medisch advies. Iedereen is uniek, en wat voor de een werkt, werkt misschien niet voor de ander.