PFAS in make-up

Wat zijn PFAS eigenlijk?

PFAS, voluit Per- en polyfluoralkylstoffen, vormen een wijdverspreide familie van chemicaliën die zich in diverse producten, milieu en zelfs in ons eigen lichaam nestelen.

Deze door mensen gemaakte substanties ondergaan een transformatie waarbij waterstofatomen worden ingewisseld voor fluoratomen, waardoor ze hun water- en olieafstotende eigenschappen verkrijgen. Dit maakt ze uiterst gewild in industriële processen en heeft ertoe geleid dat ze inmiddels in een verbazingwekkend scala aan consumentenproducten worden gebruikt. Maar deze gunstige eigenschappen komen met een prijskaartje: de gefluoreerde delen van uitgestoten PFAS blijken onverwoestbaar (‘forever chemicals’). Ze tarten de tand des tijds en blijven onaangetast door bacteriën, enzymen of zelfs zonlicht. Niets duurt voor eeuwig, behalve giftige PFAS-chemicaliën? 

Tip: ben je nog helemaal nieuw in de 'wereld van PFAS'? Lees dan ook eens deze gids door waarin we de basis doornemen. 


Gezondheidseffecten PFAS

In onze eigen omgeving merken we dat mensen nu pas echt geïnteresseerd raken in PFAS, ondanks het langdurige gebruik ervan in allerlei consumentenproducten. De vertraging in de ophef is waarschijnlijk voornamelijk te wijten aan het jarenlange verzwijgen van deze feiten door bedrijven zoals DuPont. Decennialang hebben dit soort chemische bedrijven namelijk bewust bewijsmateriaal over de gezondheidsrisico's van PFAS in de doofpot gestopt. Ze waren op de hoogte van de mogelijkheid dat PFAS zich kan ophopen in ons bloed en schadelijke effecten op ons lichaam kan hebben, maar hielden deze informatie achter voor het grote publiek. Het was pas door een rechtszaak in Amerika dat deze verontrustende feiten aan het licht kwamen.

En dat vinden wij ernstig. Zeer ernstig. Want een groeiende hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek toont duidelijke verbanden aan tussen PFAS en een breed scala aan chronische ziekten en negatieve gezondheidseffecten, en dat kunnen we niet negeren.

Zo kan PFAS leiden tot:

  • Kanker (zoals borstkanker)
  • Verminderd immuunsysteem
  • Verminderde vruchtbaarheid, miskramen
  • Geboorteafwijkingen
  • Verhoogd cholesterolgehalte
  • Verstoring van de leverwerking
  • Schildklier aandoeningen
  • Hormoonverstorende effecten

Wetenschappers over de hele wereld hebben opgeroepen tot het stopzetten van het gebruik van PFAS, tenzij het absoluut noodzakelijk is. Ze pleiten voor de collectieve regulering van alle 9.000-12.000 PFAS als één geheel, om de volksgezondheid te waarborgen. Bovendien dringen ze erop aan om "regrettable substitutes" te vermijden, wat neerkomt op het vervangen van een verboden, giftige stof door een even giftig alternatief.

Welke cosmetica bevatten PFAS?

Heb je je ooit afgevraagd of cosmetica ook PFAS bevatten? Nou, sinds de jaren 1940 hebben fabrikanten deze stoffen in een breed scala aan consumentenproducten gestopt, waaronder - ja, je leest het goed - cosmeticaproducten (best schokkend, toch?). Het is dus een misvatting dat PFAS alleen te vinden is in anti-aanbakpannen, regenjassen en dergelijke.

PFAS worden vaak bewust toegevoegd aan bepaalde cosmetische producten, zoals foundation, om de huid glad te maken, waardoor het er glanzend uitziet. Ze worden ook gebruikt om de consistentie en textuur van het product te verbeteren en om een mascara bijvoorbeeld waterproof te maken.

De Deense consumentenbond ontdekte in haar onderzoek dat fluoride stoffen voornamelijk aanwezig zijn in dagcrèmes en oogschaduw. Daarnaast vonden ze PFAS in gezichtsmaskers, haarspray, wimperserum, blush, foundations, serums, nagellak en eyeliner.

 

Zit er PFAS in make-up?

Ja, er kan zeker PFAS in je make-up zitten. Uit een onderzoek van de University of Notre Dame bleek dat veel cosmetica die in de Verenigde Staten en Canada worden verkocht waarschijnlijk hoge niveaus van per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) bevatten. De wetenschappers testten meer dan 200 cosmetische producten, waaronder concealers, foundations, oog- en wenkbrauwproducten en verschillende lipproducten. Uit het onderzoek bleek dat 56 procent van de foundations en oogproducten, 48 procent van de lipproducten en 47 procent van de mascara's hoge niveaus van fluorine bevatten, wat een indicatie is van het gebruik van PFAS in het product.

'Groene' en 'organische' producten scoren niet altijd veel beter. Mamavation's onderzoek onthulde bijvoorbeeld dat 65% van de 'groene' schoonheidsproducten meetbare niveaus van organische fluorine bevatten. PFAS dus.

PFAS in mascara

Mascara, een onmisbaar item in veel make-uproutines, staat bekend om het verlengen en volume geven aan wimpers. Maar wist je dat sommige mascara's PFAS bevatten? PFAS worden vaak toegevoegd vanwege hun waterafstotende eigenschappen. Dit zorgt ervoor dat de mascara bestand is tegen tranen, regen en zweet. Heel handig natuurlijk, maar wat ons betreft wegen de gezondheidsrisico's niet op tegen dit gemak. Vooral waterproof-mascara's zijn berucht om hun PFAS-gehalte, omdat ze extra waterbestendigheid bieden. Daarom proberen we hier bij Less Toxic Please waterproofmascara's in ieder geval zo veel mogelijk te vermijden. Liever een keer een vlekje onder de ogen dan chemische rommel op je wimpers, toch?

Hoe herken je PFAS in make-up?

Laten we eerst een illusie doorbreken: je hoeft niet naar het woordje 'PFAS' te zoeken op het etiket van je mascara, want je zult het nergens vinden. Het is dus nog niet zo eenvoudig om te achterhalen of de make-up die je (online) koopt PFAS bevat.

Tegelijkertijd hebben we in Europa wel het ‘geluk’ dat fabrikanten alle ingrediënten in cosmetica en verzorgingsproducten moeten vermelden, inclusief fluorhoudende stoffen. Je kunt dus wel naar sommige specifieke PFAS-chemicaliën zoeken. 

De volgende PFAS zijn door de Deense consumentenbond gevonden in cosmetica-producten en zouden op het etiket moeten staan vermeld (je kunt er dus zelf naar speuren):

Maar hier is de catch (en wat ons betreft een groot probleem): in verschillende onderzoeken vonden wetenschappers toch PFAS, terwijl ze niet op de ingrediëntenlijst stonden. Dit betekent dat PFAS vaak onbedoeld aanwezig zijn, ZONDER DAT DE FABRIKANT OF VERKOPER DAT ZELF WEET. Dit komt doordat de fabrikant of verkoper niet altijd volledige controle heeft over het hele productieproces en afhankelijk is van andere partijen. Deze partijen kunnen soms PFAS toevoegen aan de ingrediënten of verpakking van een product zonder dat de uiteindelijke fabrikant of verkoper daarvan op de hoogte is.

Er is dus een verschil tussen PFAS die opzettelijk (met medeweten van de fabrikant) wordt toegevoegd aan een product en PFAS die ‘per ongeluk’, onbedoeld, in je product terecht komt.

Waarschuwing: Wil je zeker weten dat er geen PFAS in je make-up zit? Dan is het niet genoeg om de fabrikant te vragen of er PFAS is toegevoegd. Zelfs als de fabrikant geen PFAS opzettelijk heeft toegevoegd, kan er nog steeds PFAS aanwezig zijn. De enige manier om meer zekerheid te krijgen, is door te vragen of het product in een onafhankelijk laboratorium is getest op de aanwezigheid van PFAS en of de fabrikant die testresultaten wil overleggen.

 

Disclaimer (Do Your Own Research): We delen met alle liefde onze ervaringen en kennis met je die we hebben opgedaan in onze zoektocht naar een gifvrij leven. Tegelijkertijd willen we wel benadrukken dat jij als enige verantwoordelijk bent voor jouw gezondheid (dat spreekt voor zich, toch?). De informatie die we hier delen is bedoeld voor algemene educatieve doeleinden en is geen persoonlijk medisch advies. Iedereen is uniek, en wat voor de een werkt, werkt misschien niet voor de ander.