Vochtige billendoekjes. Je gebruikt ze op de meest gevoelige delen van je baby. En let’s be honest: vaak worden babydoekjes niet alleen gebruikt voor bij het verschonen van een luier, maar ook om even plakkerige handjes schoon te vegen of een knoeisnoetje af te nemen. Het lijkt vanzelfsprekend dat billendoekjes vrij zijn van schadelijke, nasty chemicaliën. Maar helaas: dat is nog steeds niet altijd het geval.
Het goede nieuws? Er zijn de afgelopen jaren wél flinke stappen gezet in de juiste richting. Fabrikanten weten inmiddels dat ouders kritischer worden. En dat is nodig ook. Want tegelijkertijd kom ik nog steeds te veel doekjes tegen met ingrediënten of materialen waarvan ik denk: hoe kán dit er anno nu nog in zitten?
Wat mij betreft is er geen plek voor ‘een beetje oké’ of ‘binnen de norm’. De huid van je baby is geen testterrein voor de cosmetica-industrie. Daarom heb ik deze blog geschreven, zodat je een bewuste less toxic keuze kan maken.
Eerst even kritische kanttekening
In een ideale wereld zouden vochtige billendoekjes wat mij betreft helemaal niet bestaan. Los van de milieuproblematiek is er nog iets anders belangrijk: baby’s zijn extra gevoelig voor bepaalde chemicaliën, simpelweg omdat hun lichaam nog volop in ontwikkeling is. Wat voor een volwassene geen probleem oplevert, kan bij een baby wel degelijk effect hebben, vooral bij herhaalde blootstelling via de huid, meerdere keren per dag. It adds up. Zelfs ogenschijnlijk onschuldige ingrediënten zoals kamille, kunnen bij sommige baby’s huidreacties veroorzaken. Zelfs de doekjes die ik als ‘veiligst’ beschouw – de minst schadelijke, meest less toxic opties – zijn niet helemaal perfect. Zeker als je kind een gevoelige huid heeft, of als allergieën in de familie voorkomen, is het belangrijk om extra voorzichtig te zijn.
Tegelijkertijd begrijp ik heel goed dat je als ouder, praktisch gezien, soms gewoon uitkomt bij een pak billendoekjes. En omdat less toxic mijn missie is (geen perfectie, maar wél bewustwording en betere keuzes) heb ik voor je uitgezocht hoe het zit met schadelijke chemicaliën in babydoekjes.
Let op: ik wil je echt op het hart drukken om altijd zelf de ingrediëntenlijst nog te checken voordat je een product koopt. Formules veranderen, soms stilletjes, en wat ooit een veilige keuze was, is dat niet per se nog steeds.
Hoe veilig zijn billendoekjes anno 2025?
Sinds de Franse consumentenorganisatie UFC-Que Choisir in 2013 aantoonde dat maar liefst 94% van de geteste producten – waaronder babydoekjes – potentieel schadelijk waren, zijn er gelukkig flinke stappen in de goede richting gezet. Over het algemeen zie ik dat de samenstelling van billendoekjes elk jaar écht verbetert (en dat mag ook wel eens gezegd worden). Waar ik vroeger nog relatief vaak nasty ingrediënten tegenkwam, zoals formaldehyde-afgevers of hormoonverstorende conserveermiddelen, lijkt die tijd grotendeels voorbij. Veel fabrikanten hebben de boodschap inmiddels begrepen.
Tegelijkertijd zie ik dat sommige van die schadelijke stoffen simpelweg zijn vervangen door phenoxyethanol. En dat is dan misschien "legaal" en veelgebruikt, maar nog steeds niet iets wat ik graag in de buurt van een babyhuid zie. Ook zijn er nog steeds behoorlijk wat billendoekjes gemaakt van uit aardolie afgeleide materialen (hallo microplastics). En natuurlijk zien we ook in babydoekjes, net als in talloze andere cosmetica, nog altijd die bekende red flag op het etiket terug: “parfum”.
Kortom: ja, er is vooruitgang, maar we zijn er nog lang niet.
Ingrediënten die ik zou vermijden in billendoekjes
Net als bij luiers en andere babyproducten geldt ook hier: hoe natuurlijker en minder twijfelachtige ingrediënten, hoe beter. Je verkleint daarmee de kans op huidirritatie, allergische reacties en blootstelling aan onnodige chemicaliën of geurstoffen. In werkelijkheid heb je ook niet veel meer nodig dan water om een babyhuid schoon te maken, en toch zie je op veel verpakkingen van billendoekjes best wat ingewikkelde ingrediënten staan. Sommige daarvan zijn onschuldig, anderen kunnen echt belastend zijn. Hieronder vind je een aantal stoffen die ik zou vermijden en hoe je ze herkent op het etiket.
Geëthoxyleerde ingrediënten in billendoekjes: In de categorie ingrediënten-die-je-liever-niet-op-babybilletjes-smeert, vallen ook de zogenoemde geëthoxyleerde stoffen. Gelukkig zie je ze niet heel vaak meer in babydoekjes, maar ze komen nog wel degelijk voor (zoals in deze billendoekjes van Zwitsal). Een bekende is bijvoorbeeld PEG-40 Hydrogenated Castor Oil. Dergelijke stoffen ontstaan via een chemisch proces waarbij ethyleenoxide wordt gebruikt. Tijdens dat productieproces kan 1,4-dioxaan ontstaan, een mogelijk kankerverwekkend bijproduct dat niet altijd volledig wordt verwijderd uit het eindproduct. Hoewel dit binnen de EU inmiddels streng gereguleerd is, rijst de vraag in hoeverre een 'veilige' limiet voor kankerverwekkende bijproducten daadwerkelijk bestaat, vooral voor de allerkleinsten onder ons. Bovendien laat de handhaving te wensen over. Een ander belangrijk aspect dat vaak over het hoofd wordt gezien, zijn de arbeiders die dagelijks blootgesteld worden aan deze schadelijke chemicaliën. Om deze redenen vind ik dat bedrijven écht naar alternatieven moeten zoeken voor dit soort ingrediënten.
Hoe herken je ze? Let op termen als PEG, Polysorbate (vaak gevolgd door een getal), of ingrediënten die eindigen op -eth, zoals laureth. Zie je die op de ingrediëntenlijst staan? Dan is dat wat mij betreft reden genoeg om het product te laten liggen. Deze stoffen horen niet thuis in producten die bedoeld zijn voor dagelijks gebruik op de kwetsbare huid van een baby.
Phenoxyethanol: Phenoxyethanol is een conserveringsmiddel dat, hoewel veiliger dan formaldehyde-releasers die voorheen nog wel eens werden gebruikt, toch niet helemaal zonder problemen is. Zo raadden de Franse gezondheidsautorietien het gebruik van het conserveermiddel af in producten voor de luierstreek bij kinderen. Het probleem is, kort gezegd, dat phenoxyethanol (fenoxyethanol) door het productieproces schadelijke verontreinigingen kan bevatten, zoals het bijtende fenol. Kinderen zijn over het algemeen kwetsbaarder. De soms geïrriteerde huid in het luiergebied kan de stof makkelijk(er) absorberen. Op deze manier kunnen kinderen aan meer van de stof worden blootgesteld dan als veilig wordt beschouwd.
Parfum: Ik blijf het lastig vinden om het woord “parfum” als één ingrediënt op te schrijven, want dat wekt het misverstand dat het ook daadwerkelijk om één stof gaat. En dat is het dus niet. Parfum is een verzamelnaam voor mogelijk tientallen, soms wel honderden geurstoffen, waarvan een deel allergene, hormoonverstorende of zelfs kankerverwekkende eigenschappen kan hebben. Zolang bedrijven niet verplicht zijn om precies te vermelden wat er in hun geurmengsel zit, blijft “parfum” een black box op het etiket. En dat is precies waarom ik het als risicovol beschouw, vooral in producten die je dagelijks op de huid van een baby gebruikt.
Grapefruit seed extract (Citrus Grandis Seed Extract): ik kom best vaak Grapefruit seed extract tegen op het etiket en dat laat bij mij toch een beetje een bittere nasmaak achter, hoe fruitig het ook begon. Grapefruit seed extract is namelijk best omstreden en dat heeft er, kort gezegd, mee te maken dat grapefruit vaak niet zelf het conserverende werk doet en er soms synthetische antibacteriële stoffen in verscholen zitten. Zoals benzalkoniumchloride bijvoorbeeld. Die stoffen kunnen schadelijk zijn en sommige zelfs potentieel hormoonverstorend. Zo bevatten deze billendoekjes Grapefruit seed extract en staat er op het etiket “*Bevat sporen van Benzalkonium Chloride 0.002%”. En hoewel dat lage concentraties zijn, ben ik er zelf niet helemaal gerust op. Niet voor niets geeft de EWG het een 6, waarbij 1 als veiligst geldt en 10 als meest zorgwekkend.
Is parfum in billendoekjes veilig?
Of het nou op het etiket staat als parfum, fragrance of zelfs natuurlijke parfum, wat mij betreft horen geurstoffen niet thuis in babydoekjes. Waarom niet? Omdat die termen niets zeggen over wat er écht in zit.
“Parfum” is geen enkelvoudig ingrediënt, maar een mix van soms wel honderden stoffen. En bedrijven zijn in beginsel niet verplicht om die stoffen individueel te vermelden. Geen transparantie betekent ook: geen echte controle op veiligheid. Onder de duizenden stoffen die in geurcomposities gebruikt mogen worden, zitten ingrediënten die in verband zijn gebracht met allergieën, hormoonverstoring en zelfs kanker.
En hoe zit het dan met “natuurlijke geur”? Ook dat klinkt vaak mooier dan het is. Fabrikanten hoeven meestal niet te specificeren wat er precies in hun ‘natuurlijke parfum’ zit. Sterker nog, die blend kan óók synthetische stoffen bevatten. En zelfs als het uit planten komt, zijn er vaak zogeheten isolaten gebruikt: geconcentreerde geurstoffen die je in deze vorm niet in de natuur tegenkomt, maar die wél irriterend of zelfs schadelijk kunnen zijn.
Tenzij de fabrikant in kwestie, op jouw verzoek, de volledige ingrediëntenlijst van de geurcompositie deelt, is het wat mij betreft simpelweg een no-go. En onthoud: stuur je een e-mail met de vraag wat er precies in zit, laat je dan niet afschepen met vage antwoorden als “het is een natuurlijk parfum” of “binnen de geldende normen”. Daarmee weet je nog steeds te weinig.
Welke materialen zijn veilig voor billendoekjes (hint: geen plastic)?
Niet alleen wat er in het billendoekje zit – zoals conserveermiddelen of parfum – is belangrijk. Ook waar het doekje zelf van gemaakt is, verdient je aandacht.
Veel gangbare billendoekjes bestaan uit synthetische vezels zoals polyester, polyethyleen of polypropyleen. Kortom: plastic. Plastic is eigenlijk een verzamelnaam voor een hele reeks synthetische (en deels synthetische) stoffen. De basis? Ruwe olie en aardgas. Daaruit worden chemische verbindingen gehaald die vervolgens aan elkaar worden geregen tot lange polymeren en voilà: plastic. Dat breekt niet af in de natuur, laat microplastics achter op de huid van je baby, en draagt bij aan een groeiende afvalberg. Maar we zijn er dan nog niet. In de laatste stap van het productieproces worden er namelijk allerlei chemische hulpstoffen aan toegevoegd: voor kleur, glans, stevigheid, buigzaamheid, hittebestendigheid, transparantie, noem maar op. En die toevoegingen, zoals BPA en PFAS? Die blijven niet altijd netjes op hun plek. Ze zijn vaak niet chemisch ‘verankerd’ in het plastic en kunnen vrijkomen bij verhitting, bij contact met vet, zuur, of “gewoon”. Geen fijn idee, zeker niet als je bedenkt hoe vaak je zo’n doekje gebruikt.
En ja, de aandacht ligt meestal bij milieuvervuiling. Maar door alleen over plastic te praten als zwerfvuil, missen we misschien wel het meest verontrustende aspect van onze plasticverslaving: wat het doet met onze gezondheid. Zo zitten er in plastic meer dan 16.000 verschillende chemicaliën, waarvan meer dan een kwart schadelijk is voor onze gezondheid en het milieu.
Goed, je hoort het misschien al: ik ben geen fan van plastic als basismateriaal voor billendoekjes. Zeker niet als het gaat om iets wat je meerdere keren per dag over de huid van je baby haalt. Wat dan wel? Hieronder een korte opsomming van veelgebruikte materialen en of ik ze, vanuit een ‘less toxic’ perspectief, wél of juist níét een goed idee vind:
Viscose: Viscose is eigenlijk een beetje een vage term. Het betekent simpelweg: een vezel die synthetisch is gemaakt van cellulose. Maar wáár die cellulose vandaan komt — hout, bamboe, iets anders? — dat staat er zelden bij. En dan heb je het nog niet eens over het productieproces: dat is doorgaans chemisch intensief, met oplosmiddelen en processen die niet bepaald less toxic zijn. Als je billendoekjes van viscose met een gerust hart wilt gebruiken, dan is het belangrijk dat je meer weet over hóé die viscose is gemaakt. Let bijvoorbeeld op of het chloorvrij is, dat is in ieder geval een eerste green flag.
Bamboe: Bamboe klinkt heerlijk natuurlijk, maar de term is niet zelden misleidend. In een ideale wereld weet je zeker dat bamboevezel mechanisch is verwerkt, zonder de agressieve oplosmiddelen die bij viscoseproductie worden gebruikt. Maar helaas: door het gebrek aan duidelijke informatie is het meestal niet te achterhalen of "bamboevezel" daadwerkelijk iets anders is dan viscose van bamboe. En dat is toch echt iets heel anders dan puur bamboe. Dus tenzij er transparantie is over het verwerkingsproces, zou ik voorzichtig zijn met die mooie groene belofte op het label.
Lyocell, Veocel, Tencel: Dit zijn vezels die worden gemaakt met een oplosmiddel dat een stuk vriendelijker is: NMMO (n-methylmorpholine-N-oxide). In tegenstelling tot viscose, waarbij gebruik wordt gemaakt van CS₂ (koolstofdisulfide), een stof die bekendstaat als neurotoxisch en schadelijk voor de voortplanting, is NMMO veel minder belastend voor mens én milieu.
Tips voor het uitkiezen van veilige billendoekjes
Als de verpakking niet vermeldt waar het doekje van gemaakt is, ga er dan maar vanuit dat het plastic is. Meestal PET of polypropyleen. Dat betekent: niet-afbreekbaar, microplastics op de huid van je baby, en extra afval. Gewoon laten liggen dus.
Check ook altijd zelf even de ingrediëntenlijst (ingrediëntenlijsten veranderen!). Let op red flags zoals PEG’s of polysorbaten (vaak met een getal erachter, zoals PEG-40). Die kunnen sporen van schadelijke stoffen bevatten, zoals 1,4-dioxaan of ethyleenoxide.
Ook “parfum” is dus echt zo’n red flag. Klinkt heel simpel, maar kan van alles betekenen: van synthetische geurstoffen tot hormoonverstorende ingrediënten. En nee, ook “hypoallergeen” of “dermatologisch getest” zegt helemaal niets over wat erin zit.
En nog iets: koop niet meteen in bulk. Test eerst één pakje.
Wat zijn de beste billendoekjes zonder schadelijke stoffen?
In mijn cursus Leef Less Toxic Cursus ga ik dieper in op welke billendoekjes (en andere baby- en kinderproducten) écht minder belastend zijn voor de gezondheid van je kind. Er staan inmiddels meer dan 400 product-swaps in: zorgvuldig geselecteerde alternatieven die ik als less toxic beschouw.
Interessant? Hier lees je meer over de cursus en community van low tox'ers.
Maar voor wie in de stress zit en nú een keuze wil maken: de billendoekjes van Jackson Reece zijn wat mij betreft een van de betere opties.
Disclaimer (Do Your Own Research): Ik deel met alle liefde mijn ervaringen en kennis met je die ik heb opgedaan in mijn zoektocht naar een gifvrij leven. Tegelijkertijd wil ik wel benadrukken dat jij als enige verantwoordelijk bent voor jouw gezondheid (dat spreekt voor zich, toch?). De informatie die ik hier deel is bedoeld voor algemene educatieve doeleinden en is geen persoonlijk medisch advies. Iedereen is uniek, en wat voor de een werkt, werkt misschien niet voor de ander.
*Deze blog bevat affiliate-links, wat betekent dat als je op de affiliate-link klikt en een artikel koopt, wij een commissie ontvangen. Daarmee kunnen we nieuwe producten gaan testen en de less toxic community uitbreiden. Meer weten over hoe we producten selecteren en we onze integriteit behouden? Bekijk onze selectieprocedure.